میلاد رضانژاد| فرمالدئید بعنوان یک ضدعفونی کننده و استریل کننده در دو حالت گاز و مایع می باشد. نوع مایع آن با پایه آب و 37 درصد فرمالین است. فرم آبی آن ضد باکتری، ضد قارچ، ضد ویروس و ضد اسپور است.1-2-3-4 که به عنوان فیکساتیو در آزمایشگاه ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد. جایگزینی فرمالین با فیکساتیوهای دیگر و یا کاهش درصد فرمالین در مواد نگهدارنده در آناتومی به دلیل هزینه بالا و یا عدم بازدهی مناسب عملا متوقف شده اند و گسترش کافی نیافته اند.
OSHA(مرکزمدیریت ایمنی شغل و سلامت آمریکا) نشان داد که فرمالدئید باید در محیط کار به عنوان یک سرطان زا بالقوه در نظر گرفته شود و زمان در معرض قرار گرفتن کارمندان با این ماده باید محدود باشد.5-6 مصرف فرمالدئید می تواند کشنده باشد و مدت زمان طولانی در معرض قرار گرفتن با سطوح پایین آن در هوا یا به روی پوست می تواند باعث مشکلات تنفس اسم مانند و سوزش پوست، مانند درماتیت و خارش شود. به این دلایل کارمندان باید کمترین تماس مستقیم را با فرمالدئید داشته باشند. این ملاحظات به قوانین فرآیندهای ضدعفونی و استریلیزاسیون محدود است.
گاز دمای پایین فرمالدئید به عنوان یک استریلیزاسیون دمای پایین در بسیاری از کشور ها به خصوص آلمان، بریتانیا و اسکاندیناوی استفاده می شود. این فرآیند شامل استفاده از فرمالینی که به گاز فرمالدئید بخار شده و در داخل محفظه های استریلیزاسیون محدود شده می باشد.7-8
گاز حاصل شده از قرص های پارافرمالدئید (یک پلیمر جامد از فرمالدئید) که در داخل بیکس های کوچک قرار داده شده آهسته است و یک فشار کم از گاز تولید می کند. کیفیت ضد میکروبی این روش ناشناخته است.9 استریلیزاسیون قابل اعتماد با استفاده از فرمالدئید زمانی حاصل می شود که با غلظت بالایگاز در دمای بین 60 تا 80 درجه سانتیگراد و با رطوبت نسبی 75 تا 100 درصد انجام شود.
مطالعات نشان داده اند که فرمالدئید یک موتاژن (جهش زا) و سرطان زا بالقوه است.11-10 در ایران از فرمالین جهت حفظ و نگهداری نمونه ها استفاده می شود که در اتاق های عمل جهت بیوپسی کردن بافت ها کاربرد وسیعی دارد.
از قرص های پارافرمالدئید که با اسم قرص فرمالین شناخته شده می باشند جهت استریلیزاسیون تجهیزات ویژه جراحی استفاده می شود این قرص ها اکثرا با نام تجاری Merck آلمان در اتاق های عمل مورد استفاده قرار می گیرد این در حالی است که شرکت مرک آلمان طی استعلامی که از سوی موسسه تحقیقاتی جم انجام داده شده اعلام نموده که مدت 7 سال است که خط تولید این قرص ها متوقف شده و هیچگونه مسئولیتی در قبال قرص هایی که با نام تجاری این شرکت فروخته می شود ندارد. همچنین در سایت این شرکت بزرگ تجاری آلمانی نیز اثری از قرص های فرمالین در لیست محصولات نیست.
بسته های قرص فرمالین موجود در اتاق های عمل ایران همگی فاقد تاریخ انقضا و تولید و یا هولوگرام های سازمان غذا و دارو ایران است. همچنین دستورالعمل قابل اطمینان و موثقی از روش استفاده از این قرص ها و دوز مصرفی آن ها موجود نیست و در اتاق های عمل بر اساس روش روتین خود از این قرص ها استفاده می شود.
در اتاق عمل بیمارستان نیروی دریایی ولیعصر رشت بررسی ای توسط ناخدا سوم یوسف یاورپور سرپرستار و خانم سمیرا شریفی مسئول کنترل عفونت اتاق عمل انجام شده که در این بررسی در بیکس های کوچک قلم کوتر جداگانه تعداد 10 و 6 قرار داده اند و تعداد قلم کوتر ها و اندازه بیکس ها در تمام نمونه ها یکسان سازی شده است و پس از 20 ساعت از کوتر های داخل بیکس کشت تهیه شده و به مدت 24 ساعت در محیط کشت قرار گرفته است، نتیجه کشت ها توسط آزمایشگاه منفی اعلام شده اند، هر چند جهت اطمینان از استریلیزاسیون قطعی تجهیزات، بر اساس کتاب میکروبیولوژی مندل باید کشت ها حداقل به مدت 48 الی 72 ساعت در محیط کشت باشند، امید است با بررسی بیشتر در این زمینه و پیگیری های لازمه این امر محقق شود.
از آنجایی که فرمالدئید یک ترکیب بسیار خطرناک است موارد ایمنی به جهت حفظ سلامت کارمندانی که با این ماده در تماس اند در نظر گرفته شده است:
روش نگهداري از فرمالين:
- فرمالدئيد را از مواد اكسيدكننده، فلزات، اسيدها و بازها دور نگه داريد .
- فرمالدئيد را در ظروف دهانه تنگ نگهداري كرده و درب آن كاملاً بسته باشد بطوري كه اصلاً به خارج نشت نداشته باشد .
- فرمالدئيد را در ظروف خشك و دور از گرما و جرقه و شعله (دماي كمتر از 20 درجه) و در مكاني كه هواي آن به راحتي تهويه مي شود نگهداري كنيد.
- ظروف حاوي فرمالدئيد را در مكاني نگهداري كنيد كه احتمال سقوط و ريختن نباشد.
- در صورتي كه محلول فرمالدئيد ريخت، آنرا بوسيله يك جسم جاذب، ماند كاغذ خشك يا ماسه نرم جمع آوري كنيد .
- از دست زدن به فرمالدئيد ريخته شده بدون دستكش اجتناب كنيد.
- از ورود فرمالين به مجاري فاضلاب و فضاهاي دربسته خودداري كنيد و در صورت لزوم جلو مسير محلول را به طريقي مسدود كنيد .
- هرگز به فرمالدئيد جامد آب اضافه نكنيد مگر با رعايت اقدامات ايمني : مكاني كه هوا كاملاً تهويه مي شود(زير هود)و تجهيزات ايمني لازم براي دستگاه تنفسي در اختيار باشد
حفاظت شخصي:
- موقع كاركردن با فرمالدئيد از تجهيزات محافظت شخصي، عينك محافظ، لباس كار، ماسك مخصوص بخار، دستكش و كفش مناسب استفاده كنيد .
- در صورتي كه امكان ترشح و پاشيدن به صورت وجود دارد از ماسك مخصوص محافظ صورت استفاده كنيد .
- اگر استنشاق اتفاقي آن رخ داد فرد را به هواي آزاد منتقل كرده و در صورت لزوم به پزشك مراجعه شود.
- در صورت بلع اتفاقي آن شخص را وادار به استفراغ نكنيد و بلافاصله به پزشك مراجعه شود .
- در صورت تماس فرمالدئيد با پوست، شستشو با آب معمولي به مدت 15 دقيقه و خارج كردن البسة آلوده و شستشوي آنها قبل از استفاده مجدد. در صورت لزوم به پزشك مراجعه شود .
- در صورت ترشح يا تماس با چشم، خارج كردن لنزهاي تماسي (در صورتي كه در چشم شخص لنز تماسي باشد)، شستشو با آب معمولي به مدت 15 دقيقه و معاينه توسط پزشك .
- حتي المقدور از حالتهايي كه باعث تشديد خطر مي شود، مانند تكرار مصرف و مصرف طولاني مدت به شكل اسپري كردن جلوگيري كنيد .
- براي مواقع ضروري بايد دوش شستشوي چشم و صورت در آزمايشگاه و یا اتاق عمل موجود باشد .
- شستشوي دست و بازو و صورت قبل از خوردن، آشاميدن، سيگار كشيدن و قبل از خروج از آزمايشگاه و یا اتاق عمل انجام شود .
مضرات فرمالين
- چشم ها، بینی، تحریک و منجر به قرمزی، ریزش اشک، سوزش چشم، عطسه و سرفه و زخم در گلو می گردد. مقادیر بالاتر می تواند منجربه تحریک ریه ها و ایجاد درد در قفسه سینه و تنگی نفس شود. مواجهه با فرمالدئيد باعث تحريك مخاط دهان، مجاري فوقاني تنفسي و ناهنجاري هاي تنفسي مي شود. ولي مكانيسم مولكولي آن هنوز به خوبي شناخته نشده است.
- طبق اطلاعات موجود در موسسه بين المللي سرطان، فرمالدئيد جزء دسته مواردي است كه براي انسان سرطان زا است. در معرض قرار گرفتن با گاز فرمالدئید می تواند منجربه سرطان بینی و سینوس و ایجاد انواعی از لوکمی و لمفوما نیز گرددو ريسك سرطان حلق و بيني را بالا مي برد
- استنشاق آن در دوران نوزادي باعث ايجاد بيماري هاي عصبي در بزرگسال مي شود.
- فرمالدئيد مي تواند در افرادي كه به صورت طولاني مدت در مواجه با آن قرار دارند باعث آسم شود. ولي مكانيسم مولكولي آن هنوز به خوبي شناخته نشده است
- هايپر پلازي لنفو اپي تليوم بافت لنفاوي دستگاه تنفس تنها تاثير قابل تشخيص بخارات فرمالدئيد بر روي بافت هاي لنفاوي منطقه تنفسي است
- از آنجا كه ماست سل ها به طور گسترده در سرتا سر مجاري هوايي پخش مي باشند به نظر مي رسد كه فرمالدئيد با تاثير بر اين سلول ها باعث ازدياد حساسيت مي شود.
- تماس با محلول های فرمالین می تواند منجر به صدمه پوست، خشکی، پوسته پوسته شدن، ترک برداشتن و درماتیت در پوست گردد.
- اثرات زیان بار فرمالدئید بر روی باروری و دستگاه تولیدمثل در هر دو مدل انسانی و حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده است.
منابع:
1. Klein M, DeForest A. The inactivation of viruses by germicides. Chem. Specialists Manuf. Assoc. Proc.1963;49:116-8.
2. Rubbo SD, Gardner JF, Webb RL. Biocidal activities of glutaraldehyde and related compounds. J. Appl.Bacteriol. 1967;30:78-87.
3. Emmons CW. Fungicidal action of some common dsinfectants on two dermatophytes. Arch. Dermatol.Syphil. 1933;28:15-21.
4. Sagripanti JL, Eklund CA, Trost PA, et al. Comparative sensitivity of 13 species of pathogenic bacteria to seven chemical germicides. Am. J. Infect. Control 1997;25:335-9.
5. NIOSH. Formaldehyde: evidence of carcinogenicity. NIOSH Current Intelligence Bulletin 34. DHEW (NIOSH) Publication No. 81-111. 1981.
6. Occupational Safety and Health Administration. OSHA amends formaldehyde standard. Occupational Safety and Health News 1991:1.
7. Gaspar MC, Pelaez B, Fernandez C, Fereres J. Microbiological efficacy of Sterrad 100S and LTSF sterilisation systems compared to ethylene oxide. Zentr. Steril. 2002;10:91-9.
8. Kanemitsu K, Imasaka T, Ishikawa S, et al. A comparative study of ethylene oxide gas, hydrogen peroxide gas plasma, and low-temperature steam formaldehyde sterilization. Infect Control Hosp Epidemiol 2005;26:486-9.
9. Cumberland NS, Botting FG. Formaldehyde vapour cabinets. J. Hosp. Infect. 1991;19:67-70.
10. Occupational Safety and Health Administration. Formaldehyde: OSHA Fact Sheet: Occupational Safety and Health Administration, 2002.
11. Occupational Safety and Health Administration. OSHA instruction CPL 2-2.44C. Office of Health Compliance Assistance. Washington, DC, 1992.
دیدگاه خود را بنویسید